เรามักเข้าใจว่าพระเจ้าเอกทัศน์ปกครองบ้านเมืองอย่างเหลวแหลกจนพาให้อยุธยาล่มสลาย แต่จริงๆ อยุธยานั้นเสื่อมลงเพราะปัญหาจากทั้งภายในและภายนอกมาอย่างยาวนาน เพียงแต่ยังไม่มีอาณาจักรไหนที่มีกำลังพอที่จะเข้าตีอยุธยาได้
[ถามว่าปัจจัยที่ทำให้อยุธยาล่มสลายมีอะไรบ้าง?]
1.ความล้มเหลวของระบบการปกครองส่วนกลาง
1.1 ในสมัยอยุธยา เวลาเกิดสงครามจะใช้วิธีเกณฑ์ “ไพร่” มาเป็นกำลังทหารในกองทัพ แต่ในช่วงปลายกรุงศรียุธยา การเกณฑ์ไพร่นั้นขาดประสิทธิภาพอย่างมาก ทางส่วนกลางไม่สามารถควบคุมไพร่พลได้ ทำให้เกิดไพร่หนีนายไปทั่ว จนกองทัพอยุธยาขาดเสถียรภาพ
1.2 ไม่สามารถควบคุมหัวเมืองได้ ปกติอยุธยาจะใช้วิธีเทครัวเอาไพร่พลจากหัวเมืองเหนือลงมา เพื่อไม่ให้อังวะได้ไพร่พลกับเสบียงจากหัวเมืองเหล่านี้ไป
แต่ในสมัยอยุธยาตอนปลาย ส่วนกลางไม่สามารถควบคุมหัวเมืองเหล่านี้ได้ จนหัวเมืองส่วนใหญ่ถูกอังวะยึดและกวาดเอาไพร่พลกับเสบียงไปในที่สุด
2.การเสื่อมอำนาจภายในอยุธยา
2.1 สมัยอยุธยาตอนปลาย ราชสำนักขาดเสถียรภาพอย่างหนัก เพราะปัญหาจากทั้งการแย่งชิงอำนาจกันในราชวงศ์ การแบ่งฝักแบ่งฝ่ายของเจ้านายและขุนนาง อำนาจของกษัตริย์เองก็ไม่ศักดิ์สิทธิ์เหมือนในอดีต ไม่สามารถควบคุมขุนนางได้ พอเกิดศึกก็พาไพร่พลของตนหนีทัพไปกันมาก
2.2 จากความเสื่อมภายในราชสำนัก ทำให้บรรดาหัวเมืองพากันตีตัวออกห่างพอเกิดศึกขึ้น หัวเมืองจำนวนมากก็พากันยอมแพ้ เกิดการต่อต้านอังวะจากหัวเมืองเพียงเล็กน้อยเท่านั้น ทำให้อยุธยาเสียกำลังจากหัวเมืองเหล่านี้ไปมาก และอังวะเองก็ยังได้กำลังจากหัวเมืองเหล่านี้ไปเสริมทัพเพิ่มอีกด้วย
3. ความล้มเหลวของยุทธศาสตร์การรบของอยุธยา
3.1 โดยปกติอยุธยาจะใช้วิธีตั้งรับอยู่ในพระนคร เพื่อรอให้น้ำเหนือหลากลงมา จนข้าศึกต้องถอยทัพไป ราชสำนักอยุธยาจึงไม่คิดจะปรับกลยุทธ์ เพราะหวังจะใช้วิธีนี้เหมือนเดิม แต่พม่าปรับกลยุทธ์ใหม่ ทำให้น้ำหลากไม่สามารถทำอะไรกองทัพพม่าได้
4.การปรับยุทธศาสตร์การรบใหม่ของอังวะ
ในสงครามเสียกรุง กองทัพอังวะได้มีการปรับยุทธศาสตร์การรบใหม่ โดยเปลี่ยนจากการเข้าโจมตีอยุธยาโดยตรง มาเป็นการยกทัพเข้ายึดหัวเมืองไปเรื่อยๆ หลายๆทาง เพื่อตัดกำลังของอยุธยา จากนั้นก็ตั้งค่ายล้อมเมืองไว้ พอน้ำหลากมาก็ย้ายค่ายไปตั้งบริเวณที่ดอน
สุดท้าย ด้วยปัจจัยทั้งมวล อยุธยาจึงล่มสลายในวันที่ 7 เมษายน พ.ศ.2310 ในที่สุด
สุดท้ายนี้ต่อให้เราโทษใคร ว่าเป็นต้นเหตุให้อยุธยาล่มสลาย ก็คงจะไม่ทำให้อะไรดีขึ้น สิ่งที่เราควรทำ คือการเรียนรู้ถึงความผิดพลาดของเราในอดีต เพื่อไม่ให้มันเกิดขึ้นซ้ำรอยอีกก็พอ
Credit:https://twitter.com/Pompeii_2475 นายตะขบขอขอบคุณครับ
